غریبه‌ها در نگاه اول؛ خوش برخورد، سلطه‌طلب یا جذاب؟
اندک تغییری در صورت افراد باعث می شود ما فرد را قابل اعتماد، سلطه جو یا جذاب بدانیم یا بر عکس
اولین قضاوت ما در نخستین برخورد با افراد غریبه بر اساس ویژگی‌های چهره آنهاست.
دانشمندان اکنون این ویژگی‌های صورت را که نخستین قضاوت ما بر اساس آنها شکل می‌گیرد مشخص کرده‌اند.
اینکه قضاوت اجتماعی به ویژگی‌های جسمانی ربط دارد پدیده‌ای شناخته شده بود اما اکنون محققان دانشگاه یورک به سرپرستی دکتر تام هارتلی، متخصص علوم اعصاب (نوروساینتیست) به آن جنبه ریاضی هم بخشیده و نتایج آن را در نشریه PNAS منتشر کرده‌اند.
نتایج این تحقیق در نشریه PNAS منتشر شده به انیماتورها یا هر کسی که می خواهد مثلا در شبکه های اجتماعی تاثیر مورد نظر خود را بر دیگران بگذارد مورد استفاده قرار خواهد گرفت.
دکتر هارتلی و گروه تحقیقاتی اش می‌خواستند بدانند حال که نخستین قضاوت افراد فقط با نگاه کردن با چهره و بر اساس ویژگی‌های آن شکل می‌گیرد، "آیا می‌توان این ویژگی‌ها را به دقت اندازه‌گیری کرد؟"
برای این تحقیق عکس صورت هزار نفر را به حداقل شش نفر نشان دادند و از آنها خواستند برای ۱۶ ویژگی مختلف مثل قابل اعتماد بودن یا هوش به عکس‌ها نمره بدهند.
در نهایت این ارزیابی به سه خصلت کلیدی کاهش پیدا کرد؛ خوش برخورد بودن، سلطه‌طلبی یا جذابیت.
از بالا به پایین: خوش برخوردی کم و زیاد، جذاییت کم و زیاد، سلطه طلبی کم و زیاد
با اندازه گیری ویژگی‌های صورت در این هزار عکس و ادغام آنها با نمره‌هایی که گرفته بودند، دکتر هارتلی و همکارانش یک مدل ریاضی طراحی کردند که نشان دهد هر ویژگی صورت چه تاثیری بر قضاوت دیگران می‌گذارد.
در قدم بعدی کامپیوتر با استفاده از این مدل ریاضی، صورت‌های کارتونی طراحی کرد که القا کننده خوش برخوردی، سلطه طلبی و جذابیت (با درجات مختلف) و نیز صورت‌هایی با حالتهای بینابین باشند.
در مرحله آخر این چهره‌های کارتونی را به افراد داوطلب نشان دادند و درباره تاثیری که بر آنها می‌گذارد سوال کردند، پاسخ ها با آنچه قرار بود چهره‌ها القا کنند مطابقت می کرد؛ برای مثال وقتی کامپیوتر قرار بود چهره فرد خوش برخورد را طراحی کرده باشد، کسانی که آن را می‌دیدند نیز همین استنباط را داشتند.
اما آیا می توان گفت مثلا مدل خاص ابرو یا چانه باعث چه نوع قضاوتی در افراد می شود؟
دکتر هارتلی محتاطانه پاسخ می‌دهد: "بسیار دشوار است که بگوییم یک ویژگی مشخص یک تاثیر اجتماعی خاص را ایجاد می‌کند"، به این دلیل که یک ویژگی خاص مثلا مدل ابرو در ترکیب با ویژگی‌های دیگر صورت متفاوت به نظر می‌رسد.
با این حال بطور کلی می توان به این نتیجه رسید افرادی که چهره‌های عضلانی دارند بیشتر بعنوان افراد سلطه طلب و آنها که لبخندی بزرگ بر لب دارند افراد خوش برخورد و قابل اعتماد قضاوت می شوند.
آنچه می‌تواند نگران کننده باشد تاثیری بزرگ است که یک نگاه زودگذر به چهره افراد بر قضاوت ما می‌گذارد.
سه سوال اول در نگاه اول
خوش برخورد و پذیرا بودن: این فرد چقدر ممکن است به من کمک کند یا مانع من شود؟
سلطه‌طلبی: این فرد چقدر می‌تواند نیت و قصد خود را عملی کند؟
جذابیت و جوانی: این فرد چقدر ممکن است معشوق من شود؟
دکتر هارتلی می‌گوید: " اگر ما قضاوت خود را بر اساس این تاثیرات زودگذر بنا کنیم ممکن است مشکل‌ساز شود، بخصوص در دنیای امروز که ممکن است فقط یک عکس از کسی در شبکه‌های اجتماعی ببینیم و مجبور باشیم قضاوت خود را بر اساس آن شکل دهیم."
اما از طرف دیگر این می تواند برای طراحان، نقاشان و عکاسان بسیار سودمند باشد و به این ترتیب بتوانند عکس یا طرحی خود با همان تاثیری که مد نظرشان است تولید کنند.
این مدلسازی برای انیماتورها هم می‌تواند بسیار مفید باشد زیرا انیماتور باید به طرح خود جان بدهد و با چهره قهرمانان خود خود تاثیر خاصی بر ببینده بگذارد و با تغییری اندک، به چهره آنها بعد اجتماعی بدهد.
به گفته دکتر هارتلی نتیجه این تحقیق قابلیت‌های تجاری بسیاری دارد زیرا افراد می‌توانند عکس خود را آنگونه که دوست دارند در فضای مجازی و شبکه های اجتماعی عرضه کنند.
دکتر آنتونی لیتل روانشاس دانشگاه استرلینگ می گوید این تحقیق می‌تواند به ما نشان دهد که ما در مورد غریبه ها با کلمات ساده‌ای مثل خوش برخورد، کناره‌گیر و دیرجوش، سلطه طلب یا منفعل قضاوت می کنیم."
به گفته دکتر لیتل این تحقیق موضوعی "ساده اما مهم" را در باره تاثیر ویژگی های جسمانی بر قضاوت اجتماعی روشن می‌کند: "خوش برخورد بودن با لبخند زدن و دیر جوش بودن با اخم و قیافه عصبانی پیوند دارد و عضلانی بودن صورت با سلطه طلبی."
"ویژگی سوم، یعنی جوانی و جذابیت به اندازه دو ویژگی قبلی بارز نیست، به دلیل تاثیر متقابل جذابیت و دو عامل دیگر."