پناهجویان بی‌سرنوشت ایرانی در افغانستان
حمید (چپ): آژانس پناهندگان سازمان ملل خودش را موظف بداند که در پرونده ما تجدید نظر کند، یا حکومت افغانستان در حق ما دادرسی کند
علی سلیمی
بی‌بی‌سی
قصه مهاجرت افغانها به ایران قصه تازه‌ای نیست. اما مهاجرت شهروندان ایران به افغانستان تازگی دارد. دولت افغانستان می‌گوید در یک دهه گذشته بیش از صد پناهجوی ایرانی به این کشور آمده‌اند. مردان و زنانی که حس میکنند دیگر در کشور خودشان جایی ندارند.
حمید یکی از دهها پناهجوی ایرانی است که در جستجوی وطنی تازه به افغانستان آمده. می‌گوید از فعالان سیاسی کرد ایران است و بستگانی در آن سوی مرز غربی ایران، در کردستان عراق دارد.
هفده سال پیش برای دیدار با خویشاوندانش به آنجا رفته بود. اما می‌گوید به ایران که بازگشت توسط نیروهای اطلاعات سپاه پاسداران بازداشت و شکنجه شد.
حمید می‌گوید: "وقتی به ایران بازگشتم متهم شدم به اینکه تو سنی هستی، پدرت سنی بوده، عراق رفتی و با گروه‌های مخالف ایران احزاب کومله و دموکرات کردستان تماس گرفتی. این‌گونه تهمت‌ها به من زدند و مرا پنج سال در ایران زندانی کردند. اطلاعات سپاه رگهای دست و گردنم را زدند سپس مرا در بیابان انداختند."
بی‌سرنوشت، بی‌هویت
حمید می‌گوید که بارهایی از زندان سپاه همراه با پسرش به پاکستان فرار کرد. پس از چند سال پسرش توانست به کمک دیگر پناهجویان ایرانی از پاکستان به آمریکا برود، اما تقاضای پناهندگی خودش رد شد. دوسال پیش تصمیم گرفت به افغانستان بیاید و شانسش را برای دریافت پناهندگی از یکی از کشورهای مهاجرپذیر از اینجا امتحان کند.
اما می‌گوید تاکنون به هر دری که زده ناامید شده: "هرپناهنده‌ای که مثل من بی‌سرنوشت است، بی‌هویت است و اسناد پناهندگی ندارد، یا آژانس پناهندگان سازمان ملل خودش را موظف بداند که در پرونده ما تجدید نظر کند، یا حکومت افغانستان در حق ما دادرسی کند."
نبود قانون پناهندگی
اسلام الدین جرأت: هنوز ما قانونی نداریم که صراحت داشته باشد با کسانی که از کشورهای خود بنا بر عوامل مختلف خارج شده و خواستار پناهندگی در داخل افغانستان شده‌اند، چگونه باید برخورد کنیم
افغانستان یکی از بزرگ‌ترین جمعیت مهاجران را در جهان دارد. دولت افغانستان وزارتی دارد که کار اصلی‌اش رسیدگی به وضعیت مهاجران افغان در دیگر کشورها است. اما در حال حاضر هیچ برنامه‌ای برای رسیدگی به وضعیت پناهجویان خارجی ندارد.
اسلام‌الدین جرأت سخنگوی وزارت مهاجران افغانستان می‌گوید که دولت فعلا نمی‌داند با پناهجویان خارجی که به این کشور می‌آیند چگونه برخورد کند.
آقای جرأت گفت: "مشکل اساسی نبود قانون در افغانستان است. هنوز ما قانونی نداریم که صراحت داشته باشد با کسانی که از کشورهای خود بنا بر عوامل مختلف خارج شده و خواستار پناهندگی در داخل افغانستان شده‌اند، چگونه باید برخورد کنیم."
او افزود: "در حال حاضر کار برای تدوین قانون پناهندگی در افغانستان به شدت جریان دارد. وزارت عدلیه و وزارت امور مهاجرین در این زمینه کار میکنند."
ایستگاه؟
فضای باز سیاسی و حضور سازمان‌های بین‌المللی در افغانستان چندسالی است که این کشور را به مقصدی برای پناهجویان خارجی تبدیل کرده است. البته بیشترشان نمی‌خواهند در این کشور بمانند. بلکه از این کشور به عنوان ایستگاهی برای رفتن به کشورهای پیشرفته مهاجر پذیر استفاده میکنند.
دولت افغانستان هم کسانی را که به عنوان پناهجو به این کشور می‌آیند، به کمیسیاریای عالی پناهندگان سازمان ملل معرفی میکند. این نهاد هم در سال‌های اخیر به دهها پناهجوی خارجی از جمله پناهجویان ایرانی کمک کرده از افغانستان به کشور سومی مهاجرت کنند.
نادر فرهاد: من نمی‌توانم در مورد پرونده‌ها و یا دسته مشخصی از پناهجویان صحبت کنم، معیارها واضح است
نادر فرهاد سخنگوی کمیساریای عالی پناهندگان سازمان ملل در کابل حاضر نشد به صورت مشخص در مورد پرونده‌های پناهجویان ایرانی که به این سازمان مراجعه کرده‌اند، صحبت کند.
آقای فرهاد گفت: "من نمی‌توانم در مورد پرونده‌ها و یا دسته مشخصی از پناهجویان صحبت کنم، معیارها واضح است. هر شخصی که به دلایل ملیت، مذهب، زبان، نژاد، عضویت در یک سازمان خاص اجتماعی و یا عقاید سیاسی که دولت متبوعش نتواند از او حمایت حقوقی کند و زندگی‌اش در معرض خطر باشد، اگر مرزهای بین‌المللی کشورش را ترک کند و به کشور دیگر برود، در واقع یک پناهجو است."
دولت افغانستان خودش را به پیمان‌های بین‌المللی در مورد حقوق پناهندگان متعهد می‌داند. اما تا زمانی که قانون پناهندگی این کشور تصویب نشده سرنوشت پناهجویان خارجی از جمله پناهجویان ایرانی همچنان در دست سازمان ملل خواهد بود.
دردسرهای پناهجویان ایرانی در افغانستان
بی بی سی : قصه مهاجرت افغانها به ایران قصه تازه یی نیست. اما مهاجرت شهروندان ایران به افغانستان تازگی دارد. دولت افغانستان می گوید در یک دهه گذشته بیش از صد پناهجوی ایرانی به این کشور آمده اند. مردان و زنانی که حس می کنند دیگر در کشور خودشان جایی ندارند.
علی سلیمی در گزارشی از مشکلات پناهجویان ایرانی در افغانستان می گوید.
