زندگی نامه آیت الله خامنه ای (بخش دهم) - راه یابی به حلقه خاص خمینی
از راست: آیت الله خمینی، علی خامنه ای و احمد خمینی
مراد ویسی
در بخش پیشین از این سلسله برنامه ها به بررسی نحوه عضویت آیت الله خامنه ای در شورای انقلاب و آمدن او از مشهد به تهران پرداختیم. حالا به بررسی جایگاه و موقعیت وی در ماه های اول بعد از پیروزی انقلاب ایران می پردازیم.
موقعیت خامنه ای در بهمن ۵۷
آیت الله خامنه ای در خاطراتش می گوید وقتی که آیت الله خمینی در ۱۲ بهمن سال ۱۳۵۷ به ایران بازگشت، در مدرسه رفاه و در بین استقبال کنندگان، آیت الله خمینی را هنگام بالا رفتن از پله های مدرسه دیده است. اما خود آیت الله خامنه ای نه در سایت اینترنتی اش و نه در خاطراتش هرگز مدعی نشده که آن موقع از یاران خاص آیت الله خمینی بوده و یا در مدرسه رفاه مانند کسانی چون آیت الله مطهری، بهشتی و آیت الله هاشمی رفسنجانی نزدیک بوده است.
در عکس ها و فیلم هایی نیز که طی ۳۳ سال گذشته از دوره اقامت آیت الله خمینی در مدرسه های علوی و رفاه در بهمن و اسفند سال ۵۷ منتشر شده، فیلمی از حضور آیت الله خامنه ای در کنار آیت الله خمینی دیده نمی شود. فقط علی اکبر ناطق نوری در کتاب خاطراتش گفته که آقای خامنه ای در آن زمان در مدرسه رفاه در چاپ نشریه ای به نام «امام» همکاری می کرده است.
سایت اینترنتی آیت الله خامنه ای نیز مدعی است که وی در آن زمان مسئول تبلیغات کمیته اداره کننده امور انقلاب در مدرسه رفاه بوده است. ولی هیچ سند دیگری درباره تایید این ادعا و اصولا وجود چنین عنوانی در آن زمان و در آنجا در بین اطرافیان آیت الله خمینی دیده نشده است.
کمی بعد هم که آیت الله خمینی در ۱۲ اسفند سال ۱۳۵۷از تهران به قم رفت، در آنجا و در آن مقطع که تا دوم سال ۱۳۵۸ به طول انجامید، هیچ سند، عکس و یا فیلمی حاکی از ملاقات خاص حجت الاسلام خامنه ای آن زمان با آیت الله خمینی در قم دیده و منتشر نشده است.
در واقع جدای از عضویت آیت الله خامنه ای در شورای انقلاب ، اولین جایی که بعد از انقلاب اثری از فعالیت و مسئولیت میدانی وی دیده می شود، حضور او در هیات اعزامی از تهران به خوزستان و سیستان و بلوچستان برای حل مشکلات منطقه ای در اسفند سال ۵۷ و فروردین ۱۳۵۸ است.
خامنه ای به عنوان معاون وزیر
از طرف دیگر وقتی بین نهادهایی مانند کمیته های انقلاب و دولت مهدی بازرگان بر سر اداره کشور اختلاف بروز کرد، بازرگان، نخست وزیر وقت پیشنهاد کرد که برخی از اعضای شورای انقلاب از جمله حجت الاسلام خامنه ای به عنوان معاون وزیر وارد دولت شوند و این گونه بود که وی به عنوان معاون وزیر دفاع وارد دولت مهدی بازرگان شد.
این در واقع اولین سمت حجت الاسلام خامنه ای بعد از انقلاب بود. ابوالحسن بنی صدر که آن هنگام مانند آقای خامنه ای عضو شورای انقلاب بوده در این باره به رادیو فردا می گوید: «این یکی از اشتباهات مرحوم بازرگان بود. من به خود او هم گفتم. او پیشنهاد کرد تا کارشکنی ها از بین برود و همکاری باشد و اعضای روحانی شورا در حکومت به عنوان معاون وزارت خانه شرکت کنند. اما من به او گفتم که شما اینها را می برید و عادت می دهید به میز معاونت و وزارت، دیگر خدا هم حریف اینها نخواهد شد. آقای بازرگان گفت نه اینها می آیند و بعد از درک مشکلات رها می کنند و می روند. از دید مهندس بازرگان اینها کسانی نبودند که کارایی داشته باشند، بلکه از این باب پیشنهاد معاونت آنها را داده بود که چون ناتوانند، می آیند و این سمت را مدتی قبول می کنند و بعد رها می کنند و می روند و دیگر دست از سر دولت برمی دارند. متاسفانه آقای بازرگان قانون و قدرت را نمی شناخت و نمی دانست که کسی که به قدرتمداری خو کرد، بابت نداشتن لیاقت، قدرت را رها نخواهد کرد.برعکس آن کمبود لیاقت را با زور جبران می کند و تبدیل می شود به رژیمی که الان شده است.»
در همین مقطع ، یعنی اواسط سال ۱۳۵۸ حجت الاسلام خامنه ای با همکاری عبدالکریم موسوی اردبیلی و مصطفی چمران، عضو کمیسیون عالی پاکسازی کارمندان دولت بود.
کمیسیون عالی پاکسازی کارمندان دولت زیر نظر شورای انقلاب فعالیت می کرد و وظیفه اش شناسایی و اخراج کارمندان و کارکنان به اصطلاح «ضد انقلاب» از ادارات دولتی بود. دوره ای که شمار زیادی از کارکنان دولت در ایران به اتهام همکاری با حکومت پهلوی از کار برکنار شده و از کار اخراج شدند.
خامنه ای، عضو شورای عالی پاکسازی کارمندان
حجت الاسلام خامنه ای در همین دوره علاوه بر عضویت در کمیسیون عالی پاکسازی، عضو شورای مرکزی جامعه روحانیت مبارز و شورای مرکزی حزب جمهوری اسلامی نیز به شمار می رفت. اما سه واقعه در بهار و تابستان سال ۱۳۵۸ که یکی بعد از دیگری رخ دادند، کمک کردند تا حجت الاسلام علی خامنه ای آن دوران ، به تدریج و اندک اندک به حلقه خواص آیت الله خمینی راه یابد.
سه واقعه ای که سکوی پرش حجت الاسلام خامنه ای شد
این سه واقعه، ترور آیت الله مرتضی مطهری، درگذشت آیت الله محمود طالقانی، امام جمعه تهران و اعلام انصراف آیت الله حسینعلی منتظری از برعهده گرفتن سمت امام جمعه تهران بود.
بعد از ترور آیت الله مطهری وقتی که دانشجویان عضو تشکل تازه تاسیس دفتر تحکیم وحدت به آیت الله خمینی مراجعه کردند و از او خواستند تا کسی را برای ارتباط با دانشجویان معرفی کند، یکی از کسانی که آیت الله خمینی به دانشجویان معرفی کرد، حجت الاسلام علی خامنه ای بود که آیت الله خمینی وی را «آسید علی آقا» خطاب می کرد.
آیت الله خمینی در این باره گفت : «البته باید آنهایی که در راس هستند بیایند در دانشگاه. من پیشنهاد می کنم آقای آسید علی آقا خامنه ای را. بسیار خوب است ایشان. در این مورد می تواند صحبت کند. من آسید علی آقا را برای این کار صالح می دانم.»
البته غیر از آقای خامنه ای، یکی دیگر از افرادی که آیت الله خمینی به دانشجویان معرفی کرد، محمد موسوی خوئینی ها بود که دانشجویان بعدها از جمله در اشغال سفارت امریکا در تهران، گرایش بیشتری به سمت ارتباط با وی پیدا کردند.
توصیه آیت الله منتظری به آیت الله خمینی درباره خامنه ای
در نوزدهم شهریور سال ۱۳۵۸ هنگامی که آیت الله طالقانی، امام جمعه تهران درگذشت، آیت الله خمینی نخست آیت الله حسینعلی منتظری را به عنوان امام جمعه جدید برگزید. اما وی به دلیل تمایلش برای بازگشت به حوزه علمیه قم، مدتی کوتاه در این مقام باقی بماند و سپس از آن کناره گیری کرد.
به همین دلیل در دی ماه سال ۱۳۵۸ و پس از استعفای آیت الله منتظری، آیت الله خمینی با صدور اولین حکم خود برای حجت الاسلام خامنه ای، وی را به عنوان امام جمعه تهران منصوب کرد.
معرف آیت الله خامنه ای برای سمت امام جمعه تهران، کسی جز آیت الله منتظری نبود. آن گونه که آیت الله منتظری در خاطراتش گفته، وی به این دلیل حجت الاسلام خامنه ای را برای جایگزینی خود به آیت الله خمینی پیشنهاد کرد که شرط امام جمعه بودن را خطیب بودن می دانسته و از نظر وی آقای خامنه ای خطیب خوبی بوده است.
در بخش آینده از سلسله برنامه های زندگی نامه آیت الله خامنه ای به دوره سرپرستی کوتاه مدت وی بر سپاه پاسداران در پاییز و زمستان سال ۱۳۵۸ و نیز ورود وی به اولین دوره مجلس شورای اسلامی به عنوان نماینده تهران می پردازیم.
لینکهای مرتبط:
زندگینامه آیت الله خامنه ای (بخش نخست) - تولد و والدین
زندگینامه آیت‌الله خامنه‌ای (بخش دوم) - معرفی برادران و خواهران
زندگینامه آیت‌الله خامنه‌ای (بخش سوم) - دوران کودکی و مدرسه
زندگینامه آیت‌الله خامنه‌ای (بخش چهارم) - شیفته نواب صفوی
زندگینامه آیت‌الله خامنه‌ای (بخش پنجم)- سوابق در دهه ۱۳۴۰
زندگی نامه آیت الله خامنه ای (بخش ششم)- همکاری با مجاهدین خلق
زندگی نامه آیت الله خامنه ای (بخش هفتم)- در حلقه علی شریعتی
زندگی نامه آیت الله خامنه ای (بخش هشتم)- فعالیت های سیاسی در اواخر دوران پهلوی
زندگی نامه آیت الله خامنه ای (بخش نهم)- آیت الله خامنه ای از یاران خاص آیت الله خمینی نبود