زنان روسپی در لایه‌های مختلف جامعه ایران
استانداری تهران: طرح برخورد با زنان روسپی در قالب طرح "زنان ویژه" توسط این استانداری تهیه و در سال جاری اجرایی میشود
نیکی محجوب
بی بی سی
محمد علی عرفان منش، مدیرکل امور اجتماعی استانداری تهران گفته طرح برخورد با زنان روسپی در قالب طرح "زنان ویژه" توسط استانداری تهران تهیه شده است که در سال جاری اجرایی میشود.
پدیده روسپیگری در ایران موضوع تازه‌ای نیست ،اما پیش از انقلاب حضور این افراد و مشتریانشان نسبتا به مکان های مشخصی (به طور خاص در محله موسوم به "شهر نو") محدود بوده و در صورت مشاهده روسپیگری در سطح شهر، فرد بازداشت می‌شد، اما پس از انقلاب ایران محل تمرکز زنان روسپی به کلی تخریب شد و عده‌ای از آنها بازداشت شدند.
به اعتقاد برخی از کارشناسان، برخورد قهری با چنین مسئله‌ای باعث شد که حضور زنان روسپی و فعالیت های آنان در تمام سطح شهر پخش و گسترده شود.
ناهید (اسم غیر واقعی است) یکی از زنانی است که در تهران به روسپیگری مشغول است. او در شهر نو توسط عمه‌اش بزرگ شد و به یاد دارد که "در زمان انقلاب، عمه‌اش را در شهر نو دار زدند."
به گفته ناهید اوایل این کار برایش سخت بود و به همین دلیل به اعتیاد روی آورد. این زن دختر ۱۸ سالهای دارد که او نیز از طریق روسپیگری امرار معاش می‌کند.
ناهید می‌گوید که زنان روسپی در تهران رتبه‌بندی دارند. "گرید پنج برای پولدارها و بالا شهری‌ها است. دخترم هم توی این گروه هست. هم خوب می‌پوشند هم مشتری حسابی دارند. اما من پائین‌ترین گرید را دارم. هم به خاطر سن هم به خاطر قیافه اکثر مشتری‌های من کارگر و مهاجرهای بین شهری هستند."
در قوانین کیفری ایران قبل از انقلاب، مجازات مشخصی برای روسپیگری به طور فردی تعیین نشده بود اما راه اندازی روسپی خانه جرم بود. اما بعد از انقلاب اسلامی قوانین تغییر کرد، و هر نوع روابط جنسی خارج از محدوده شرعی و ازدواج جرم محسوب شد. مجازات این جرم، صد ضربه شلاق است و در مواردی حتی می تواند اعدام باشد. اما در قوانین ایران به موضوع روسپیگری به طور خاص پرداخته نشده است. هر چند قوادی (واسطه‌گری جنسی) و "دایر کردن مراکز فساد و فحشا" جرم به حساب می‌آید.
پس از انقلاب برای مدتی صورت مسئله وجود این زنان پاک می‌شد، تا اینکه با افزایش آمار اعتیاد و بیماران اچ‌‌آی‌وی مثبت، وزارت بهداشت و نیروی انتظامی با طرح‌هایی با عنوان "زنان ویژه" راه‌هایی را برای مقابله با گسترش روسپیگری پیشنهاد و اجرا کردند. اما این راه ها به اعتقاد صاحبنظران، به دلیل عدم کار کارشناسی، چندان عملیاتی نشد.
به اعتقاد کارشناسان باید برای این پدیده در ایران راهکاری اندیشیده شود، چون حتی در شرایطی که فرد مجرم دانسته شود، یک انسان و نیازمند دریافت خدمات است.
محمدعلی عرفان منش، مدیر کل امور اجتماعی استانداری تهران با اشاره به اینکه مسئله برخورد با روسپیگری، چرخه "معیوبی" است گفت: "ما این افراد را از سطح جامعه جمع آوری می‌کنیم و در مراکز غربالگری چند شبی آنها را نگه می‌داریم سپس به جامعه باز می‌گردانیم. این چرخه سالمی نیست چرا که باید این افراد به دستگاه‌ها و سازمان‌های ذیربط برای توانمندسازی تحویل داده شوند."
سعیده (اسم غیر واقعی است) از دیگر روسپیان تهران است، او شاغل است و به گفته خودش به خاطر پول دست به این کار نمی‌زند.
سعیده می‌گوید "نیاز جنسی دارم و اگر روزی دو تا سه راه نروم، آرام نمی‌گیرم، عین اعتیاد است."
سعید مدنی، پژوهشگر ارشد علوم اجتماعی که در حال حاضر در زندان به سر می‌برد، از جمله افرادی است که به شکل تخصصی در این حوزه پژوهش کرده است. آقای مدنی سال گذشته با اشاره به تحقیق منتشر شده در مجله اجتماعی دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران گفت: "در سال ۱۳۴۷ میانگین سن زنان کارگر جنسی ۳۰ سال بود اما در سالهای اخیر میانگین سنی ورود زنان به بازار کارگری جنسی به کمتر از ۱۴ و ۱۵ سال رسیده است."
روسپیگری در ایران جرم است اما مجازاتی که برای آن در نظر گرفته می شود در موارد مختلف متفاوت است به اعتقاد کارشناسان باید برای این پدیده در ایران راهکاری اندیشیده شود، چون حتی در شرایطی که فرد مجرم محسوب می شود، یک انسان و نیازمند دریافت خدمات است.
براساس این تحقیق روسپیگری در استان تهران بیش از استان های دیگر ایران رواج دارد.
این تحقیقات نشان می‌دهد که اغلب روسپیان جدید، نیازهای اساسی و اولیه زندگی خود را با شغل اول تامین میکنند و روسپیگری را به عنوان شغل دوم برای از بین بردن "نابرابری‌‌های اجتماعی" با دیگر دختران هم سن و سالشان انتخاب میکنند.
میزان تحصیلات دخترانی که وارد بازار جنسی می شوند نیز، یکی دیگر از ویژگی‌هایی است که در سالهای اخیر تغییر کرده است. این تحقیقات نشان می‌دهد تعداد کمی از زنان کارگر جنسی، امروز بیسوادند و در مقابل، سطح تحصیلات آنها بالا رفته است.
شراره (اسم غیر واقعی است) دختر جوانی است که برای درآمد بیشتر روسپیگری می‌کند. او می‌گوید مشتری‌هایش اکثرا تلفنی هستند. "ریسک توی خیابان بالا است. من خودم جا دارم اما برای اینکه صاحبخانه شک نکند، بعضی وقت‌ها به خانه مشتری هم میروم."
مدیرکل امور اجتماعی استانداری تهران نیز با ابراز تاسف از اینکه برخی از زنان روسپی از این طریق امرار معاش میکنند، گفت: "این یک واقعیت در جامعه ما است و برای حل آن نیازمند ساز و کار مناسبی هستیم خوشبختانه در طرح جدیدی که تهیه شده به تمامی این موارد پرداخته شده است."
آقای عرفان منش با تاکید بر اینکه پدیده روسپیگری مختص شهر تهران نیست، تصریح کرد: "این پدیده در سایر شهر‌ها نیز وجود دارد و باید آن را قبول کنیم."
روسپیگری پدیده ناهنجار اجتماعی است و کارشناسان برای رسیدگی به شرایط و وضعیت این افراد به دلیل قوانین مختلف و نگاه های سنتی با مشکلاتی روبرو هستند. گروهی از کارشناسان بر این باورند که باید به این زنان خدماتی ارائه شود تا بتوان به نوعی از رشد این پدیده جلوگیری کرد اما در عین حال برخی دیگر معتقدند که هر نوع خدماتی به این افراد، به منزله تشویق به فعالیت آنهاست.
روسپیگری زنان از قدیمی ترین شغل های جهان محسوب می شود که قدمت چند هزار ساله دارد، اما مجمع عمومی سازمان ملل در سال ۱۹۴۹ میلادی به قطعنامه ای رای داد که در آن روسپیگری خلاف "کرامت انسانی" خوانده شد. هرچند که همه کشورهای عضو سازمان ملل، الزاما این شغل را جرم تلقی نمی کنند و برای آن مجازات تعیین نکرده اند، و مجازات آن در کشورهایی که روسپی گری را جرم می دانند هم یکسان و همگون نیست.