حکایت تصویری از سرنوشت تلخ یک فرنگی در ایران
ایرانیان استاد تعارف
"طلای سرخ"، "ملکه میوه‌های خوش طعم و بو"، "میوه سرسبد" و عناوین دیگری که در همایش‌ها و جشنواره‌ها در مورد توت فرنگی به‌کار برده میشود. همایش‌هایی که صندلی‌‌های پنج ردیف اول آن برای مسئولان دستگاههای اجرایی به ترتیب اهمیت اختصاص یافته است.
وعده‌هایی که هیچ‌گاه عملی نمی‌شوند
مسئولان دستگاههای ذیربط اجرایی در وزارتخانه متبوع، سال‌هاست که از برنامه‌های استراتژیک کلان محور برای فرآوری توت فرنگی، صنایع تبدیلی، خریداری دستگاههای مدرن سردخانه‌‌ای، مدرنیزاسیون و مکانیزاسیون داستان سرایی میکنند، اما واقعیت در مورد توت فرنگی چیز دیگری است.
ورود توت فرنگی به ایران
کارشناسان حوزه زراعت و باغبانی می‌‌گویند که نشا توت فرنگی از اروپا به ایران به ویژه کردستان آورده شده است. روایت‌ها به نقل از برخی کارشناسان و محققان کشاورزی در کردستان حاکی است که بوته توت فرنگی در سال ۱۳۱۷ شمسی توسط اداره فلاحت در باغی به همین نام کاشته شده.
گسترش توت‌فرنگی
سپس در سال ۱۳۴۰ نشا توت فرنگی از روستای "محمودآباد" و باغ و بوستان شیخ عثمان نقشبندی در سروآباد در حرکتی آرام و خزنده به شهرهای مریوان، سنندج و کامیاران رسید. کشاورزان در زمانی کوتاه بیش از دو هزار هکتار از زمین‌‌ها را به کشت توت فرنگی اختصاص دادند.
سطح زیر کشت در ایران
در حال حاضر سطح زیر کشت مزارع توت فرنگی ۴ هزار هکتار است که استان کردستان با دارا بودن ۲۱۰۰ هکتار، استان مازندران ۱۱۰۰هکتار و استان گلستان ۵۰۰ هکتار رتبه‌های اول تا سوم را در کشور دارا هستند.
کردستان پایتخت توت‌فرنگی ایران
از مجموع ۴۰ هزار تن توت‌فرنگی تولید شده، سالانه ۲۴ هزار تن در استان کردستان تولید و به بازار عرضه میشود. ۱۲هزار خانوار کردستانی در شهرهای سنندج، کامیاران و سروآباد از طریق کاشت، داشت و برداشت توت فرنگی امرار معاش میکنند.
حمل توت فرنگی با چارپایان
تعداد زیادی از کشاورزان توت‌فرنگی کار در استان کردستان به دلیل نداشتن جاده آسفالته مجبورند محصول توت فرنگی را با چارپایان حمل و جابه‌جا کنند.
صادرات هوایی؟
در حالی که نبود صنایع تبدیلی، خرید تضمینی توت فرنگی توسط دولت، نبود خودروهای مجهز به سردخانه و عدم دریافت کود شیمیایی مورد نیاز از مشکلات جدی کشاورزان توت‌فرنگی کار کردستان است، مسئولان سال‌هاست به آنها وعده صادرات هوایی توت فرنگی به کشورهای همسایه و اروپا از فرودگاه بین‌المللی سنندج را می‌دهند.
ضایعات ۳۵ درصدی
ناله و فغان اکثر کشاورزان از تحمیل ضررهای ناشی از ضایعات بیش از ۳۵ درصدی توت فرنگی است که به دلیل بسته‌بندی نامناسب، عدم سرمایه‌گذاری در زمینه صنایع بسته‌بندی و تبدیلی، نبود امکانات بارگیری، حمل و نقل، دستگاههای پیش‌سردکن، خودروهای مجهز به سردخانه، جاده آسفالته روستاها و مالرو بین مزارع از بین می‌روند.
توت فرنگی ترکیه
کشورهای آمریکا، اسپانیا، کره جنوبی، مصر و ترکیه از عمده‌ترین تولید کنندگان توت‌فرنگی جهان به شمار می‌روند. حال توت فرنگی وارداتی از ترکیه نیز به یکی از عوامل ورشکستگی توت‌فرنگی کاران ایرانی تبدیل شده است. دو سال پیش توت‌فرنگی کاران گلخانه‌ای در نامه‌ای به وزیر جهاد کشاورزی در زمینه واردات توت فرنگی از ترکیه اعتراض کردند.
اختلاف فاحش سطح تولید
متوسط برداشت جهانی توت فرنگی از هرهکتار ۱۸ تن است. کشاورز ایرانی اما از زمان کاشت تا برداشت به ازای هر هکتار حدود دو میلیون تومان هزینه می‌کند و در نهایت در صورت مهیا بودن شرایط آب و هوایی خوب، حدود سه تن محصول برداشت می‌کند.
هزینه‌های بالا
هزینه بالای اجرای سیستم آبیاری تحت فشار در مزارع توت فرنگی نسبت به سایر باغات و عدم توانایی توت فرنگی کاران در اجرای سیستم آبیاری از یک سو و پایین بودن ضریب مکانیزاسیون در مزارع توت فرنگی از سوی دیگر، از دلائل اختلاف فاحش سطح تولید در ایران و جهان است.
هدفمندی یارانه‌ها
افزون بر مشکلات ساختاری، امسال وضعیت کود و سم به شدت تغییر کرده و قیمت آن بالا رفته است و این امر سبب شده تا هزینه‌های برداشت نیز افزایش یابد.
فروش در کنار جاده
نبود بازار فروش مناسب و نداشتن صنایع تبدیلی این محصول نیز سبب شده تا کشاورزان برای جلوگیری از فاسد شدن محصولات، چوب حراج به توت فرنگی بزنند و آن را به قیمت پایین به دلالان بفروشند. برخی از کشاورزان نیز مجبورند محصول خود را در حاشیه راه‌ها به فروش برسانند.
چهره خاکستری شده توت فرنگی
به قول توت فرنگی‌کاران احداث کارخانه فرآوری، صنایع تبدیلی و صدور هوایی پیشکش. مسئولان به فکر زدودن گرد و غباری باشند که از عراق و سایر کشورهای همسایه سرخی توت فرنگی را به خاکستر نشانده است.