برزخی به‌ نام «انگلستان»؛ روایت پناهجویان ایرانی در انتظار

نمونه‌ای از قایق‌ بادی که پناهجویان سوار بر آن از کانال مانش عبور‌ می‌کنندبی بی سی:فرن تقی‌زاده
مهدی پناهجوی ۳۸ ساله ایرانی است. اکتبر ۲۰۲۲ با قایق و از فرانسه وارد بریتانیا شده است. می‌گوید پیاده از راه یونان با قاچاق‌برها این مسیر را طی کرده است. در شرایطی که نه می‌دانسته کجاست و نه راه دیگری داشته است. یک سال پس از ورودش به بریتانیا نامه‌ای دریافت کرده که در آن به او خبر داده‌اند ممکن است به رواندا فرستاده شود.

لایحه رواندا در پارلمان پس از دو سال نبرد حقوقی و زد و خورد سیاسی به‌تازگی تصویب شده است. ریشی سوناک، نخست‌وزیر بریتانیا، گفت اولین گروه پناهجویان طی ۱۰ تا ۱۲ هفته آینده، یعنی اواخر ژوئن یا اوایل ژوئیه، با هواپیما از بریتانیا به روندا منتقل خواهند شد.

براساس این لایحه، حتی در صورت موافقت با تقاضای پناهندگی، پناهجویان امکان انتقال به بریتانیا را ندارند و فقط اجازه اقامت در رواندا را دریافت می‌کنند. هیچ پناهجویی نمی‌تواند پس از رد درخواستش برای بازگشت به بریتانیا تقاضا بدهد و هر کس که پس از اول ژانویه ۲۰۲۲ از نظر دولت «غیرقانونی» وارد بریتانیا شده باشد، به رواندا فرستاده خواهد شد و محدودیت تعداد در این باره وجود ندارد.
مهدی ۲۱ روز پیاده در جنگل‌های یونان راه رفت تا با قاچاق‌برها به مکانی که نمی‌دانست کجاست برسد. در این مسیر نه موبایلی داشت، نه راه تماس با دیگران. می‌گوید: «تمام پاهایم تاول زده بود. در کل ۷۰ روز در راه بودیم. هر چه قاچاق‌برها می‌گفتند بایست اطاعت می‌کردیم. شایعه شده بود اسلحه دارند.»

مهدی همراه با پنجاه نفر دیگر سوار بر قایق به طرف بریتانیا روان شدند. در بین‌شان ۱۳ نفر ایرانی بودند.
مهدی می‌گوید، بعد از ورود به خاک بریتانیا یک هفته را در کمپی با شرایط بسیار نامناسب سپری کرده است تا نوبت مصاحبه‌‌اش با مقامات اداره مهاجرت برسد. همه این پنجاه نفر را به هتلی در پیتربورو، در منطقه کمبریج‌شر بریتانیا (در شرق انگلستان) منتقل کردند.

مهدی یک سال پس از ورودش نامه‌ای دریافت کرده که مسولان مهاجرت به او از احتمال فرستادنش به رواندا خبر داده‌اند.

او با صدایی بغض‌آلود به بی‌بی‌سی گفت: «نمی‌دانم افسر مهاجرت چرا فقط به من نامه رواندا داد. ما پنجاه نفر تقریبا با شرایط مثل هم بودیم و همه از راه فرانسه وارد شده‌ایم. به من فقط گفتند که شما در فرانسه دیده شدی و برای همین کیس مرا نپذیرفتند.»

حالا مهدی باید هر ماه به سایتی اینترنتی برود و امضای الکترونیکی‌اش را‌ ثبت کند. هر دو هفته یک بار هم باید به دفتر پلیس هم برود و اعلام حضور کند.

مهدی روایتش از ماه‌هایی که در بریتانیاست را با صدایی مملو از غم بیان می‌کند. از دردی که کشیده، از اضطرابی که تحمل می‌کند و از نگرانی که آیا به رواندا فرستاده می‌شود یا نه.

می‌گوید: «چه کسی پاسخگوی روزهایی است که من دچار اضطراب شدید شدم؟»

من مجبور بودم کشورم را ترک کنم.

اینجا احساس تبعیض می‌کنم.

مهدی بعد از نامه‌ای که دریافت کرده هنوز این سوال را در ذهنش دارد: « چرا من این نامه را گرفتم؟»

«وقتی نامه را گرفتم آنقدر ناامید شدم، آنقدر شوکه شدم که چند روز انگار دنیا ساکت بود و گوش‌هایم کر شده بود. من برای این نامه رواندا زندگی‌ام را باختم. زندگی شخصی‌ام نابود شد. از فرط افسردگی با پارتنرم که در ایران مانده است، حتی تماس تلفنی‌ام قطع شده است. من چرا باید به رواندا بروم. من را رندوم انتخاب کرده‌اند. اینجا عدالتی نیست».

مهدی روایتش را در حالی به پایان می‌رساند که امیدوار است روزنه‌ای در کارش ایجاد شود و پایان روزهای سخت زندگی‌اش را زودتر ببیند.
بعضی از پناهجویان که از طریق قایق‌های بادی از کانال مانش عبور می‌کنند در این مسیر غرق می‌شوند« نامه رواندا»؛ کابوس پناهجویان
نامه رواندا این روزها کابوسی است برای همه پناهجویان در بریتانیا. براساس پیش‌نویس لایحه رواندا که در دسامبر ۲۰۲۳ در مجلس عوام به رای گذاشته شد، رواندا کشوری «امن» شناخته شده است.

اما فعالان حقوق جامعه ال‌جی‌بی‌تی کیو نظر دیگری دارند. آنها تلاش کردند بر اساس روایت‌های افرادی از جامعه ال‌جی‌بی تی کیو در رواندا به مقامات بریتانیا بقبولانند آنجا جای امنی برای این گروه از پناهجویان نخواهد بود و در صورت منتقل شدن به آنجا ممکن است مورد تبعیض و آزار قرار بگیرند.

«محمدعلی» حدود پنجاه سال دارد و در بریتانیا اسم خودش را «کتی» گذاشته است. ماه اوت ۲۰۲۳ وارد خاک بریتانیا شده است. می‌گوید تا به حال نامه‌ای در مورد انتقال به رواندا دریافت نکرده ولی نگران است که «شبح نامه رواندا» به سراغ او هم برود.

او به بی‌بی‌سی گفت، «وقتی وارد خاک بریتانیا شدم حس کردم آزادم. می‌توانم خودم باشم. نمی‌خواهم این آزادی را از دست بدهم.»

نخست‌وزیر بریتانیا، پس از انتشار پیش‌نویس این لایحه در سال ۲۰۲۳، در ایکس (توییتر سابق) نوشت که با این لایحه «مرزهایمان را کنترل می‌کنیم و کسانی را که این سفر پرمخاطره را در دریای مانش می‌کنند از این کار منصرف کنیم و به چالش‌های حقوقی مستمری که دادگاه‌های ما را پر کرده خاتمه می‌دهیم.»

منتقدان و مخالفان این لایحه، دولت محافظه‌کار را متهم می‌کنند که با «انگیزه‌های حزبی و انتخاباتی» این لایحه را تصویب کرده است.
 سریع‌ترین مدتی که ممکن است کسی را از کانال مانش به قلب گرمای استوایی رواندا فرستاد حدود دو هفته استپناهجویانی که در بریتانیا درخواست حفاظت کرده‌اند و بدون اجازه از کشور امن دیگری به اینجا رسیده‌اند به رواندا فرستاده خواهند شد. این یعنی لایحه رواندا شامل کسانی که برای عبور از کانال مانش سوار قایق شده‌اند هم خواهد شد.

لازم به تأکید است که این پیش از آن است که دولت تصمیم می‌گیرد آیا این‌ها پناهجوی واقعی هستند یا نه – برنامه این است که به ادعای قانونی آنها برای حفاظت شدن در رواندا رسیدگی شود.

این عده ۵۲ هزار نفرند.
تعدادی از قایق‌هایی که برای حمل پناهجویان در کانال مانش استفاده می‌شود
علی دیگر پناهجویی است که در همراه هفت نفر از دیگر همسفرانش که با هم وارد خاک بریتانیا شدند. او هم نامه رواندا را دریافت کرده است. نامه او به اوایل سال ۲۰۲۳ برمی‌گردد.

او می‌گوید همه هفت نفر آنها در شرایط یکسانی در تعلیق قراردارند و این بر روحیه‌اش اثر منفی گذاشته است. او برای مصاحبه‌های بیشتر به اداره مهاجرت بریتانیا دعوت نشده است و اعتقاد دارد دلیلش نامه‌ای است که از احتمال انتقالش به رواندا به او خبر داده بود.

پس از خبر تصویب لایحه رواندا بی‌بی‌سی فارسی پیام‌های بسیاری از مخاطبانی دریافت کرد که در خاک بریتانیا نگران وضعیت‌شان هستند. آنها پناهجویانی هستند که به‌تنهایی یا با خانواده به این کشور آمده‌اند. این پیام یکی از آنهاست:
پیام یکی از پناهجویان به بی‌بی‌سی فارسی پس از شنیدن خبر مربوط به تصویب «لایحه رواندا»سوال اصلی بسیاری از پناهجویان در بریتانیا این است: «آیا لایحه رواندا» شامل حال من می‌شود؟

این سوال خواب را از چشمان آنها برده است.

به نظر می‌رسد دولت بریتانیا چند هفته تا اجرای کامل این لایحه فاصله دارد.

اگر شما از پناهجویانی هستید که نامه انتقال به رواندا دریافت کرده‌اند، لطفا به پیامگیر ما در تلگرام به آدرس bbcshoma پیام دهید.